Επισκόπηση

Ο θυρεοειδής αδένας ονομάστηκε έτσι γιατί το σχήμα του μοιάζει με αυτό των θυρεών (οικοσήμων) των ευγενών – αν και μοιάζει με πεταλούδα – με τους δύο λοβούς και τον ισθμό που τους ενώνει στη μέση. Πρόκειται για έναν ενδοκρινή αδένα που βρίσκεται κάτω από τον κρικοθυρεοειδικό χόνδρo, τον γνωστό σε όλους μας ως «μήλο του Αδάμ».

Ο θυρεοειδής παράγει τρείς ορμόνες: τη Θυροξίνη (Τ4), τη Τριϊωδοθυρονίνη (Τ3) και την Καλσιτονίνη (CT).

• Για τις δύο πρώτες (Τ3, Τ4) ο θυρεοειδής χρειάζεται ιώδιο, το οποίο προσλαμβάνει από το αίμα και προέρχεται από τις τροφές. Αν η ποσότητα ιωδίου είναι ανεπαρκής, ο αδένας υπερλειτουργεί και έτσι διογκώνεται. Η διόγκωση του θυρεοειδούς ονομάζεται βρογχοκήλη.

Η ποσότητα των ορμονών που συνθέτει και εκκρίνει ο θυρεοειδής ρυθμίζεται από έναν άλλο σημαντικό ενδοκρινή αδένα, την υπόφυση, η οποία βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου και παράγει μια ορμόνη που ονομάζεται θυρεοτρόπος (TSH). Η ρύθμιση της λειτουργίας του θυρεοειδούς με τον έλεγχο της TSH βασίζεται σε έναν πολύπλοκο μηχανισμό, την παλίνδρομη αλληλορύθμιση (feed–back), ο οποίος βασίζεται ουσιαστικά στην ανίχνευση και μετάδοση στην υπόφυση της πληροφορίας που αφορά στην συγκέντρωση των θυρεοειδικών ορμονών (Τ3,Τ4) στο αίμα του ανθρώπου: χαμηλές συγκεντρώσεις Τ3, Τ4 προκαλούν την έκκριση της TSH και αντίστροφα (feed–back θετικό ή αρνητικό).

Οι ορμόνες του θυρεοειδούς είναι απαραίτητες για τον μεταβολισμό, την ωρίμανση και την ανάπτυξη όλων των κυττάρων και των ιστών. Επιταχύνουν την καρδιακή λειτουργία, την κυκλοφορία του αίματος, αυξάνουν τις μεταβολικές καύσεις, βελτιώνουν την κινητικότητα του γαστρεντερικού σωλήνα, είναι απαραίτητες για την ωρίμανση του εγκεφάλου και του σκελετού, γι’ αυτό και τα παιδιά που γεννιούνται χωρίς θυρεοειδή παρουσιάζουν πνευματική και σωματική καθυστέρηση.

• Η τρίτη ορμόνη του θυρεοειδούς, η Καλσιτονίνη (CT), συντίθεται από διαφορετικά κύτταρα του θυρεοειδικού παρεγχύματος και για την σύνθεση της δεν χρησιμοποιείται το ιώδιο. Η δράση της δεν είναι γνωστή εξολοκλήρου: πιθανόν συμβάλλει στη ρύθμιση του ασβεστίου στο αίμα και τον οστικό σκελετό και γι΄αυτό χρησιμοποιείται στη θεραπεία της οστεοπόρωσης.

Οι παραθυρεοειδείς αδένες είναι μικροί αδένες στην οπίσθια επιφάνεια του θυρεοειδούς αδένα ή, σπανιότερα, εντός της κάψας του. Το 80% των ανθρώπων έχει 4 αδένες, ενώ το υπόλοιπο 20% μπορεί να εμφανίσει ως και 6 παραθυρεοειδείς αδένες.

Η κύρια λειτουργία τους είναι η ρύθμιση της ομοιοστασίας του ασβεστίου στον οργανισμό, μέσω της παραθορμόνης, που προάγει την απελευθέρωση ασβεστίου από τα οστά.